මගේ ජීව වායු ඒකකය - My Home-made Bio gas Unit

මගේ ජීව වායු ඒකකය ගැන කරපු අලුත්ම වීඩියෝ එක මෙතනින් බලන්න.

දැනට මාස කීපයකට කලින් ගෑස්  හිඟයක් ආපු වෙලාවේ මටත් හිතුණා බයෝ ගෑස් එකක්, එහෙමත් නැත්නම් ජීව වායු ඒකකයක්වත් තිබුණා නම් මේ වගේ වෙලාවකදි ප්‍රයෝජනවත් වෙයි නේද කියලා. ඉතින් මම යූටියුබ් විඩියෝ සෑහෙන ප්‍රමාණයක් බැලුවා කොහොමද බයෝ ගෑස් එකක් හදා ගන්නේ කියලා උපදෙස් ගන්න. බොහෝ යූටියුබ් වීඩියෝවල නම් ඉතා පහසුවෙන් බයෝ ගෑස් ඒකක හදලා ගැස් නිපදවා ගන්නවා පෙන්වපු නිසා මමත් වැඩේට බැස්සා. ඉතින් බයෝ ගෑස් එකක් හදා ගන්න හිතන අපේ බ්ලොග් සහෘදයන්ගේ හිත සුව පිණිස මම ලබාපු අත්දැකීම් ටික බෙදා හදා ගන්න එක හොඳයි කියලා හිතුණා.  

විශේෂයෙන් කියන්න ඕන මගේ බයෝ ගෑස් අත්දැකීම නම් යූ ටියුබ් වීඩියෝවල වගේ සුන්දර සහ ඉක්මන් එකක් නම් වුණේ නැහැ කියන එක.  

ජීව වායු ඒකකයක ආදර්ශ රූපසටහනක්

මේ අනුව බයෝ ගෑස් එකක් ප්‍රධාන කොටස් දෙකකින් යුක්තයි.  

1. ජීරකය

2. ගෑස් රඳවනය

ජීරකය

ජීරකයෙන් කෙරෙන්නේ ජීර්ණය වන විවිධ දේවල් නිර්වායු, අඳුරු සහ උණුසුම් වටපිටාවක් තුළ ජීර්ණය වන්නට ඉඩහැරීමයි. බයෝ ගෑස් කියා අප හඳුන්වන මීතේන් වායුව නිපදවෙන්නේ එවැනි තත්වයකදියි.

ගෑස් රඳවනය

මෙසේ නිපදවෙන බයෝ ගෑස් හෙවත් මීතේන් වායුව ප්‍රයෝජනයට ගැනීම සඳහා ගබඩා කොට තබා ගත යුතුයි. ඒ සඳහා යොදා ගන්නා දෙය තමයි මේ නමින් හඳුන්වන්නේ.  

මේ වැඩ සඳහා මට මෙන්න මේ කොටස් යොදා ගන්න වුණා. මේවාත් අන්තර්ජාලයේ තිබුණු උපදෙස් මත මම දැනගත්තු දේවල්.  ගෑස් කරාම, ටී කනෙක්ටර් ආදිය ගෑස් ලිප් අලුත්වැඩියා කරන තැන්වලින් ගන්න පුළුවන්. මම නම් කොළඹ ගල්වල පැත්තේ රවුමක් ගහලා තමයි මේවා හොයා ගත්තේ. මොකද එතැන මේවා ටිකක් ගණන් අඩුයි.

ගෑස් කරාම, ටී කනේකටර්, ගෑස් කනෙක්ටර්

ලෙවල් බට

ජීරකය සඳහා මම තෝරා ගත්තේ මෙන්න මේ වගේ බැරල් එකක්. 

යූටියුබ් වීඩියෝ කිහිපයකම මේ වර්ගයේ බැරල් යොදා ගෙන තිබුණා. අපේ ගෙවල් ළඟ පරණ යකඩ එකතු කරන තැනක මේවා ගොඩ ගහලා තිබුණා. මම එයින් එකක් රුපියල් 1500 කට ගත්තා. සමහර විට ඔබට ඊට වඩා අඩුවෙන් හෝ නොමිලේ හෝ ලබා ගන්න පුළුවන් වෙයි.  

මේ බැරල් එක දැන් බයෝ ගෑස් ජීරකයක් බවට පත් කරන්න ඕන. ඒ සඳහා අප නල කිහිපයක් මෙයට සවි කර ගත යුතු වෙනවා.

1. ජීරණය වන ද්‍රව්‍ය ඇතුළු කරන නලය

2. ජීරණය වූ ද්‍රව්‍ය ඉවතට ගන්නා නලය

3. නිපදවෙන මීතෙන් වායුව වායු රඳවනය දක්වා ගෙන යන නලය

ජීරණය වන ද්‍රව්‍ය ජීරකයට ඇතුළත් කිරීමේ නලය උඩ පියන සිදුරු කොට මෙන්න මේ විදියට සවි කළා. මෙය ජීරකයේ පහළටම ගමන් කළ යුතුයි. මේ සඳහා මම අඟල් 2 පීවීසී නලයක් යොදා ගත්තා. ජීරණය වන ද්‍රව්‍ය පහසුවෙන් දැමීම සඳහා එහි විවරය තරමක් පුළුල්ව තිබිය යුතු නිසා මුදුනේ අඟල් 4 නල කොටසක් සවි කොට එන්ඩ් කැප් එකක් එහි පියන විදියට යොදා ගත්තා.

ජීව වායුව නිපදවීම සඳහා තාපය වැදගත් සාධයක් වන නිසා වැඩි තාපයක් උරා ගැනීමට පහසු වනු පිණිස බැරල් එකේ කලු තීන්ත ආලේප කළා.

ජීරණය වූ ද්‍රව්‍ය ඉවතට ගන්නා නලය මම ජීරකයේ පැත්තකින් මෙන්න විදියට සවි කළා. මම වැඩි හොඳට ජීරකයේ පිටතින් ද ඉංග්‍රීසි ‘යු‘ හැඩයෙන් යුක්තව ජල මුද්‍රකයක් ද සවි කළා.

හොඳින් මතක තබා ගත යුත දේ තමයි මේ සෑම සම්බන්ධයක්ම හොඳින් මුද්‍රා වී තිබිය යුතු බව. පීවීසී නල නම් පීවිසී ගම් එකකින් අලවා ගන්න පුළුවන්. ජීරකයට සම්බන්ධ කෙරෙන නල සම්බන්ධ වන ස්ථානයන් හොඳින් මුද්‍රා වන්නට නම් ඒවා ද හොඳින් අලවා ගත යුතුයි. මේ සඳහා හොඳම ගම් වර්ගය තමයි ‛ඇරල්ඩයිට්’ කියන්නේ. 

මෙය ටියුබ් දෙකක් විදියට තමයි මිලට ගන්න තියෙන්නේ. ටියුබ් දෙකෙන්ම එක හා සමාන කොටස් අරන් මිශ්‍ර කොට ගම් එක පිළියෙල කර ගත යුතුයි. ඕනෑම දෙයක් මිනිත්තු කිහිපයක් තුළ සවිමත්ව අලවන්න මේ ගම්වලට පුළුවන්. ඒ වගේම් මේ ආකාරයට ටියුබ් දෙකකින් මිලට ගත හැකි වෙනත් ගම් වර්ගත් තියෙනවා. ඒවා ද ඉතා ඉක්මනින් වියළෙනවා නම් ඒවා වුනත් මේ වැඩේට සුදුසුයි.  

නිපදවෙන ගෑස් රඳවනය සඳහා රැගෙන යාම සඳහා අඟල් භාගයේ පීවීසී නලයක් යොදා ගත්තා.  

යූටියුබ් විඩියෝ කිහිපයකම තිබුණු ආකාරයට මම ගෑස් රඳවනය සඳහා යොදා ගත්තේ භාවිත කොට ඉවත දැමූ වාහන ටියුබයක්. ටයර් කඩයකින් මේවා පහසුවෙන් සොයා ගන්න පුළුවන්. හැබැයි මට නම් ටයර් කඩ කීපයකම රස්තියාදු වෙන්න වුණා මේ වැඩේට. මට හොයා ගන්න පුළුවන් වුණේ කාර් ටියුබයක්. බස් එකක වගේ ටියුබයක් සොයා ගන්න පුළුවන් නම් ගෑස් වැඩි ප්‍රමාණයක් රඳවා තබා ගන්න පුළුවන්.  

මම මුලින් කාර් ටියුබ් එකක් මේ වැඩේට ගත්තත්, පස්සේ මම ටිපර් එකක පරණ ටියුබ් එකක් හොයා ගත්තා. ඒක මම ගෙයින් පිටතයි සවි කළේ. මෙන්න මේ ආකාරයට සවි කළා. පීඩනය ගන්න පරණ කාර් බැටරියක් උඩින් තියලා තියෙනවා. මෙයට සෑහෙන ප්‍රමාණයක ගෑස් ගබඩා කරගන්නට පුළුවන්. 

ගෑස් රැගෙන යන නලයේ කෙළවරට මේ කොටස සම්බන්ධ කළ යුතුයි. රඳවනය සහ බයෝ ගෑස් උඳුන කරා ගැස් රැගෙන යන නල සඳහා මේසන් බාස්ලා ලෙවල් බට සඳහා භාවිත කරන නල සුදුසුයි. සාමාන්‍ය ගෑස් බට මේ සඳහා යොදා ගැනීමේදී මට ගැටළු මතුවුණු නිසායි එසේ සඳහන් කළේ. සාමාන්‍ය ගෑස් නලවල ප්‍රමාණයට ගැළපෙන සේ මේ ලෙවල් බට තෝරා ගත යුතු වෙනවා.  

විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතු තවත් දෙයක් වන්නේ ගෑස් බට සම්බන්ධ කිරීමේදී අනිවාර්යයෙන්ම ගෑස් ක්ලිප් භාවිත කළ යුතු බවයි. නැතහොත් ගෑස් කාන්දුවීමට ඉඩ තිබෙනවා. එය අනතුරුදායක විය හැකියි.

ඉන්පසු ටී කනෙක්ටරය මගින් ගෑස් රඳවන ටියුබ් එක මෙසේ සම්බන්ධ කළ යුතු වෙනවා. එහි අනෙක් පැත්තට තවත් නලයක් සවි කොට එහි කෙළවරට ගෑස් කරාමයක් සවි කළ ගත යුතුයි.  

දැන් වැඩ අවසන්. දැන් තියෙන්නේ මීතෙන් වායුව නිපදවෙන්නට අවශ්‍ය ජීරක ද්‍රව්‍ය ජීරකයට ඇතුළු කිරීමයි.  

ජීරණය වන ඕනෑම දෙයක් මේ සඳහා සුදුසු වුනත් ආරම්භයේ දී මීතේන් වායුව ඉතා ඉක්මනින් නිපදවෙන්නේ ගොම මගින්.  

මේ සඳහා මම ගොම කිලෝ විස්සක් පමණ යොදා ගත්තා. ගවයන් සිටින නිවෙස්වලින් සුළු මුදලකට හෝ නොමිලේම හෝ ගොම ලබා ගන්න පුළුවන්.

ගොම ජලය සමග හොඳින් මිශ්‍ර කළ යුතුයි. මෙහිදී මිශ්‍රණය ඉතා උකු ගතියෙන් යුක්ත වීම හෝ ඕනෑවට වඩා දියර ස්වභාවයෙන් යුක්ත වීම හෝ නොවිය යුතුයි. මේ අතරමැදි තත්වයෙන් පවතින සේ දියරය පිළයෙල කර ගැනීමට මතක තබා ගන්න.  

ගොම මිශ්‍ර කරගැනීම

cowdung mixing from Niranjan Karunathilake on Vimeo.

ඉන් පසු මෙම දියරය ජීරකයට ඇතුළු කළ යුතුයි. මෙය තුළට ඔක්සිජන් ඇතුළු විය හැකි තැන් සොයා බලා ඒවා සියල්ල හොඳින් මුද්‍රා කොට තැබිය යුතු වෙනවා. ඔක්සිජන් ඇතුළු වුවහොත් වැඩි වශයෙන් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් නිපදවෙනවා.  

මෙසේ මුද්‍රා තැබූ ජීරකයක් තුළ දින හතක් පමණ ගත වෙද්දී මීතෙන් වායුව නිෂ්පාදනය Methanogenic බැක්ටීරියාව ඇති වෙනවා. කෙසේ නමුත් වෙළෙඳ පළේ අළෙවියට ඇති ජීව වායු ඒකක තරම් ඉක්මනින් අපට මෙවැනි ජීරකයක නිපදවෙන වායුව ප්‍රයෝජනයට ගන්නට ලැබෙන අවස්ථාව අඩුයි. එයට හේතුව මෙවැනි ජීරකයක් තුළ මුල් දිනවලදී මීතේන්වලට වඩා නිපදවෙන්නේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් නිසයි. මෙය ගෑස් රඳවන ටියුබයට එකතු වුනත් දැවෙන්නේ නැහැ. දැවෙන වායුව ඇති වන තාක් මේවා ඉවත් කරමින් නැවත නැවත වායුව පුරවන්නට සිදු වෙනවා. එය කරදරයක් වුවත්, අවසන් ප්‍රතිපලය මීතෙන් වායුව නිසා එය ඉවසා සිටින්නට සිදු වෙනවා. අනෙක වාණිජ වශයෙන් අළෙවියට තබා ඇති ජීව වායු ඒකක සමග ඔවුන් ජීව වායුව නිපදවෙන උත්ප්‍රේරකයක් ලබා දෙනවා. ඒ සඳහා ඔවුන් යොදා ගන්නේ කුමක්දැයි නොදන්නා මුත් අන්තර්ජාලයේ කිහිප තැනක සඳහන්ව තිබුණේ ගොම සමග දහයියා මිශ්‍ර කිරීමෙන් උත්ප්‍රේරකයක් සාදා ගත හැකි බවයි. මම එවැන්නක් අත්හදා බැලුවේ නම් නැහැ.

ටියුබයෙන් වායුව ඉවත් කරන්නට පෙර එය දැවෙනවාද කියා පරීක්ෂා කළ යුතුයි. නිපදවෙන වායුවෙන් මීතෙන් ප්‍රතිශතය අඩුම තරමේ 40%ක් වත් වන තුරු දැවීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. 40% ක් මීතෙන් සංයුතිය ඇතිවන්නට පටන් ගත් අවස්ථාවේ සිට දුර්වල මට්ටමකින් දැවෙන්නට පටන් ගන්නවා. ටිකෙන් ටික මීතේන් සංයුතිය වැඩි වත්ම දැල්ලේ ප්‍රබල බව ද වැඩි වෙනවා.  

නිපදවෙන මීතේන්වල ගුණත්වය වැඩි නම් තද නිල්පාට ගිනි දැල්ලක් දැකිය හැකියි. එහි යම් ප්‍රමාණයකින් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ඇති නම් රතු පාට දැල්ලක් ද වරින් වර දැකිය හැකියි.  

ප්‍රබලව දැල්ලක් ඇති වන්නට පටන් ගත් විට බයෝ ගෑස් උදුනකට ගෑස් නලය සවි කොට ප්‍රයෝජනයට ගත හැකියි.  

ජීව වායුව එල්.පී. ගෑස් උදුන් සමග භාවිත කළ නොහැකි බව හොඳින් මතක තබා ගත යුතු වෙනවා. එයට හේතුව ජීව වායුව එල්.පී. ගෑස් තරම් පීඩනයකින් යුක්ත නොවීමයි. එල්.පී. ගෑස්වල සාමාන්‍ය පීඩනය 320 PSI වෙනවා. PSI කියන්නේ  Pounds per square inch කියන එකයි. නමුත් ජීව වායු පීඩනය 2 - 200 අතර තියෙන බව තමයි කියවෙන්නේ. මේ නිසා බයෝ ගෑස් සඳහා වෙනම නිපදවූ උදුනක් සොයා ගත යුතු වෙනවා. එසේත් නැත්නම් සාමාන්‍ය ගෑස් උදුනක් ගෙන එහි නිපල් කොටස ගලවා දැමිය යුතු වෙනවා.  ඒ වගේම බර්නර් කොටසේ ඇති සිදුරු සාමාන්‍ය උදුනකට වඩා විශාල විය යුතු වෙනවා. 

නිපල් කොටස ගලවන ආකාරය මෙහි අවසානයේ ඇති වීඩියෝවේ ඇතුළත් කොට තිබෙනවා.

එල්.පී. ගෑස් බර්නර් එකක්. එහි සිදුරු කුඩාවට සකස් කොට තිබෙනවා.

ජීව වායු බර්නර් එකක්. එහි සිදුරු විශාලව සකස් කොට තිබෙනවා.

ජීව වායු උදුනක්.

බයෝ ගෑස් උදුන් රුපියල් 6000 ක් පමණ වෙනවා. කෙසේ නමුත් කෑම කඩවල ආප්ප ඉවීම සඳහා භාවිත කරන ආප්ප උදුන් අඩු මිලකට ලබා ගත හැකියි. එවැන්නක් මිලට ගෙන නිපල් කොටස ගලවා දැමීමෙන් අපට පහසුවෙන් අඩු මුදලකට බයෝ ගෑස් උදුනක් සාදා ගන්නට පුළුවන්. 

සාමාන්‍ය LP Gas ලිපක් ජීව වායු ලිපක් බවට හරවගන්නේ මෙහෙමයි.

නිපලයේ ඇති මෙම කුඩා සිදුරෙන් ගමන් කළ හැක්කේ එල්.පී. වායුවට පමණයි. ජීව වායුවේ පීඩනය අඩු නිසා මෙය ගළවා ඉවත් කළ යුතුයි.

ආප්ප ඉවීම සඳහා ගන්නා ගෑස් උදුන. මෙය මා මිලට ගත්තේ රු. 1200 කට. මෙය ජීව වායුව සමග භාවිත කළ හැක්කේ නිපල් කොටස ගලවා ඉවත් කිරීමෙන් පසුව පමණයි. එය ඉවත් කරන ආකාරය මේ සටහන අවසානයේ ඇති වීඩියෝවේ ඇතුළත් වෙනවා. 

අවසන් බිංදුව තෙක්ම ජීව වායුව භාවිත කරන්නට නම් ටියුබය මත ලෑල්ලක් තබා එයට යම් බරක් යෙදිය යුතු වෙනවා. එවිට යම් පීඩනයකින් යුක්තව උදුන කරා වායුව ගලා ගෙන එනවා.  

හොඳින් ගෑස් නිපදවී දින කිහිපයක් ප්‍රයෝජනයට ගත්තාට පසුව පමණයි වෙනත් ද්‍රව්‍ය ජීරකයට දැමිය යුත්තේ. සීනී, ග්ලිරිසීඩියා කොළ, මුළුතැන්ගෙයි අපද්‍රව්‍ය, ඉඳුල්, පිළුණු වූ බත්, වෑංජන, පාන්, කිරි ආදී බොහෝ දේවල් මෙයට ඇතුළත් කළ හැකියි. කෙසේ නමුත් තේ කුඩු, බිත්තර කටු ආදිය දැමීමෙන් වැළකී සිටිය යුතු බව කිහිප තැනකම සඳහන්ව තිබුණා.  

මෙය තුළ නිපදවුණු Methanogenic බැක්ටීරියාව මිය යා නොදී ජීවත් කරවන්නට නම් සෑහෙන තරමින් මේ අපද්‍රව්‍ය ජීරකයට ඇතුළු කළ යුතුයි. මේ බැක්ටීරියාවෙන් කරන්නේ අප දමන අපද්‍රව්‍ය ආහාරයට ගෙන මීතේන් වායුව පිට කිරීමයි. යම් විදියකින් එයට ආහාර නොලැබුනොත් බැක්ටීරියාව මිය යා හැකියි.

මා සාදන ලද ජීරකයෙන් දැවෙන තරමට මීතේන් වායුව නිපදවෙන්නට මාසයකට වඩා කාලයක් ගත වුණා. අන්තර්ජාල වීඩියෝ ආදියේ එතරම් කාලයක් ගත වන බව සඳහන් නොවුණු නිසා මෙයට හේතුව දැනගැනීම සඳහා නර්ඩ් (National Engineering Research and Development Centre – NERD) ආයතනය අමතා එයින් ද උපදෙස් ලබා ගත්තා. මේ සටහනට එයින් ලබා ගත් විස්තර ද ඇතුළත් කොට තිබෙනවා.  එහි ඉංජිනේරුවරයකු වූ සුනිල් වැලිවිට මහතා ලබාදුන් උපදෙස් මට මෙහිදී සෑහෙන්න වැදගත් වුණා. 

වෙළෙඳ පළේ අළෙවියට ඇති ජීව වායු ඒකකවල ඇත්තේ ජීරකය මත මුනින් අතට හරවන ලද ගෑස් රඳවනයක්. මේ පින්තූරවලින් දැක්වෙන්නේ එවැනි ඒවා කිහිපයක්. ලෝකයේ බොහෝ රටවල වාණිජ වශයෙන් අළෙවිය ඇත්තේ මේවායි. ඔබට එවැනි එකක් සාදා ගන්නට වුනත් හැකියාව තිබෙනවා.  

ආර්පිකෝ ජීව වායු ඒකකය

මේ ජීව වායු ඒකකවල ගෑස් එකතු වෙන්නේ ඉහළින් මුනින් අතට හරවා ඇති බඳුන තුළයි. ගෑස් නිපදවෙද්දී මේ බඳුන ඉහළට ගමන් කරනවා. ජීරකය තුළ ඇති දියරය වායු මුද්‍රාවක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන නිසා වායුව පිටතට කාන්දු වීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. ඒ වගේම ඔක්සිජන් මෙයට ඇතුළු වන්නේ ද නැහැ.  

ඒ වගේම ගෑස් රඳවනය සඳහා ටියුබයක් භාවිත නොකොට මේ ආකාරයේ ඇටවුමක් මගින් ගෑස් ගබඩා කරගන්නටත් හැකියාව තිබෙනවා. 

විවිධ ආකාරයෙන් ඉදිකරන ලද ජීව වායු ඒකක

විවිධ ආකාරයෙන් සාදාන ලද ගෑස් රඳවන ද ඕනෑ තරම් තිබෙනවා. අන්තර්ජාලයේ සෙවීම් කිරීමෙන් ඔබට තවත් බොහෝ තොරතුරු මේ සම්බන්ධව ලබා ගන්නට පුළුවන්.  

ඒ වගේම කලින් සඳහන් කළ පරිදි නර්ඩ් ආයතනයත්, ප්‍රදේශීය විදාතා මධ්‍යස්ථාන නියෝජිතයන්ගෙන් ද යම් යම් මට්ටම්වලින් උපදෙස් ලබා ගන්නට පුළුවන්.  

මෙවැන්නක් ගොඩ නගා ගැනීමෙන් ඔබට එල්.පී. ගෑස් සඳහා වැය වන මුදල සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයකින් ඉතිරි කරගන්නට පුළුවන්. වඩාත් හොඳ ඒකකයක් සාදා ගත්තොත් එල්.පී. ගෑස් සඳහා වැය වන මුදල සම්පූර්ණයෙන්ම ඉතිරි කර ගන්නටත් පුළුවන්. ඒ වගේම නිවසේ ඉතිරි වන ජීරණය වන අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම පිළිබඳ ගැටළුවට විසඳුමක් ද ලැබෙනවා. ගෙවත්ත වඩාත් පිරිසුදුව තබා ගන්නට මෙය උපකාරයක් වෙනවා.  

ඒ වගේම ගෑස් නිපදවීමෙන් පසු ජීරකයෙන් පිටවන දියරය ඉතා උසස් දියර පොහොරක් ලෙස භාවිතයට ගත හැකියි. එය පොහොරක් සේම ඉතා හොඳ කෘමි නාශකයක් ද වෙනවා.

වෝල්ට් 230 න් එල්.ඊ.ඩී. බල්බයක් දල්වමු - 230 V to an LED Bulb

අනතුරු ඇඟවීමයි

මෙම පරිපථයෙන් එල්.ඊ.ඩී. බල්බ දල්වන්නට හැකි වුව ද විදුලි සැර වැදිය හැකි නිසා විදුලියට සම්බන්ධ කිරීමෙන් පසු ස්පර්ශ කිරීමෙන් වැලකී සිටිය යුතුය. 

වෝල්ට් 230 න් එල්.ඊ.ඩී. දල්වන පරිපථ අන්තර්ජාලයේ ඕනෑ තරම් තියෙනවා. මේක මට මගේ හිතවතකුගෙන් ලැබුණු පරිපථයක්. මෙය හොඳින් ක්‍රියාත්මක වන නිසා එය බෙදා හදා ගන්න එක හොඳයි කියලා හිතුණා. 

 මේ පරිපථය ප්‍රයෝජනවත් වෙන්නේ වෙසක් කාලෙට. පාට හයේ එල්.ඊ.ඩී. බල්බ කෙලින්ම වෝල්ට් 230 න් දල්වන්න මේ සරල පරිපථයට පුළුවන්. මෙන්න මේවා තමයි ඕන වෙන්නේ. 

100uf/16v - 1 ( වෝල්ටීයතාව මීට වඩා වැඩි වුනත් ගැටළුවක් නැහැ)

MPE Capacitor 474 K - 1

680K - 1 Resistor -1/2 watt

270 Ohms - 1 Resistor -1 watt

IN 4007 - 4

මුලින්ම IN 4007 ඩයෝඩවලින් බ්‍රිජ් රෙක්ටිෆයර් එකක් සාදා ගන්න ඕන මෙන්න මේ විදියට.

දැන් 100uf/16v මෙහි + සහ - අග්‍රවලට පාස්සා ගන්න ඕන මෙන්න මේ විදියට.

ඉන් පස්සේ 230 විදුලිය සම්බන්ධ කරන එක් අග්‍රයකට MPE Capacitor 474 K සහ 680K ප්‍රතිරෝධකය සමාන්තරගත විදියට සම්බන්ධ කරගන්න ඕන. 

ඉන්පස්සේ 230 සපයන අනෙක් අග්‍රයට 270 Ohms ප්‍රතිරෝධකය පාස්සා ගන්න ඕන.

පරිපථයේ වැඩ අවසන්.

දැන් ( + ) සහ ( - ) අග්‍රවලට එල්.ඊ.ඩී. බල්බ එකක් හෝ ඕනෑ තරමක් සමාන්තරගත විදියට සම්බන්ධ කරන්න පුළුවන්. එසේ සම්බන්ධ කොට වෝල්ට් 230 සපයන්න.

වෝල්ට් 230 කින් එල්.ඊ.ඩී. බල්බයක් දැල්වීම ගැන ඇතැමුන්ට ගැටලුවක් ඇති තිබෙන බව  මෙයට වැටී ඇති කොමෙන්ටුවෙන් පෙනෙනවා. එවැනි පරිපථයක් ගොඩනගා ක්‍රියාත්මක කිරවීම මරණීය දෙයක් බව ඔවුන් සිතනවා විය හැකියි. කෙසේ නමුත් අප නිවෙස්වල දල්වන බල්බවලට පවා භාවිත කරන්නේ මෙවැනි පරිපථවල වඩාත් වැඩි දියුණු කරන ලද ඒවා බව ඇතැමුන් නොදන්නා බව පෙනෙනවා. කෙසේ නමුත් එවැනි සියලු දෙනාගේ දැක සංකා දුරු කරනු පිණිස මෙම පරිපථයෙන් එල්.ඊ.ඩී. බල්බයක් දල්වන ආකාරය දැක්වෙන වීඩියෝ එකක් මෙයට ඇතුළත් කරන්නට තීරණය කළා. මේ සඳහා යොදා  ගත්තේ මේ බ්ලොග් සටහන ලිවීම සඳහා භාවිත කළ පරිපථයම බව සලකන්න.

LED from Niranjan Karunathilake on Vimeo.

අනතුරු ඇඟවීමයි

මෙම පරිපථයෙන් එල්.ඊ.ඩී. බල්බ දල්වන්නට හැකි වුව ද විදුලි සැර වැදිය හැකි නිසා විදුලියට සම්බන්ධ කිරීමෙන් පසු ස්පර්ශ කිරීමෙන් වැලකී සිටිය යුතුය. 

ජල මට්ටම පෙන්වන දර්ශකයක් හදමු - Water Level Indicator and Alarm DIY

මට සෑහෙන දවසක ඉඳන් තිබුණු ප්‍රශ්නයක් තමයි ගෙදර තියෙන වතුර ටැංකිය පුරවන කොට ඒ ගැන ටිකක් අමතක වුනොත් උතුරලා යන එක. මේ ගැටලුව විසඳගන්න උපකරණ වෙළෙඳ පලේ තියෙනවා. ෆ්ලෝටිං ස්විච් එකක් දාන්න පුළුවන් වතුර මෝටරයකින් පුරවනවා නම්. ජල මණ්ඩලයේ සැපයුමෙන් පුරවනවා නම් බෝල් ක්ලොක් කියන උපකරණයක් පාවිච්චි කරලා ටැංකිය පිරුණු විට ජල සැපයුම නවතාලන්නට පුළුවන්. කොහොම වුනත් මේ වාගේ උපක්‍රම පාවිච්චි කරන්න බැරි අයටත් මේ සඳහා ක්‍රම තියෙනවා. මම එහෙම කෙනෙක් නිසා මේ ගැන අන්තර්ජාලයේ සෙවීම් කළා. එවිට ක්‍රම ඕනෑ තරම් තියෙනවා. එයින් ක්‍රම දෙකක් මම තෝරා ගෙන මට හරියන එකක් හදා ගත්තා. ඒ වැඩේ සාර්ථක නිසා මේ වගේ වැඩ ගැන කැමැත්තක්, උනන්දුවක් තියෙන අය වෙනුවෙන් මගේ අත්දැකීම බෙදා හදා ගන්න තීරණය කළා.

මට අන්තර්ජාලයෙන් ක්‍රම දෙකක් හොයා ගත්තා. ඉන් එකක් ජල මට්ටම පෙන්වන පරිපථයක්. අනෙක ටැංකියේ උපරිම මට්ටමට එද්දි එලාම් එකක් නාදවන පරිපථයක්. මම මේ පරිපථ දෙක ඒකාබද්ධ කරලා තනි එකක් හදා ගත්තා.

මේ තියෙන්නේ ජල මට්ටම පෙන්වන පරිපථය. මෙය කොටස් දෙකකින් යුක්තයි. මුලින්ම පළමු කොටස

මෙය ඉතා සරල පරිපථයක්. අවශ්‍ය වෙන්නේ එල්.ඊ.ඩී. බල්බ පහක් සහ ඕම්ස් 470 ප්‍රතිරෝධක පහක් පමණයි. එල්.ඊ.ඩී. බල්බ තෝරා ගනිද්දි වීදුරු පෙනුම සහිත ඒවා ගන්නවා නම් දීප්තියෙන් වැඩියි. මම එකිනෙකට වෙනස් වර්ණ හතරකින් යුක්ත බල්බ යට සිට උඩට සවි කළා. අවසන් බල්බය සඳහා තෝරා ගත්තේ වර්ණ හයක් දැල්වෙන එල්ඊඩී එකක්. 

මේ තියෙන විදියට පරිපථ පුවරුවක මේක පාස්සා ගන්න. ඍණ අග්‍ර සියල්ල සමාන්තරගත විදියට සම්බන්ධ කරගන්න.  සවි කිරීම සඳහා මම පැරණි ලැප්ටොප් පරිගණක චාර්ජර් එකක ආවරණයක් තෝරා ගත් නිසා එහි ප්‍රමාණයට ගැලපෙන්න පරිපථ පුවරුව කපා ගත්තා.

මේ තියෙන්නේ මා එය පරිපථ පුවරුවට පාස්සා ගත් ආකාරයයි. මම ඉලෙක්ට්‍රොනික් කටයුතු ගැන ප්‍රවීණයෙක් නොවන නිසා මෙහි අඩුපාඩු තිබෙන්නට පුළුවන්. ඔබට වඩාත් හොඳින් මෙය සාදා ගන්නට පුළුවන් වෙයි.

මෙය වෝල්ට් 12ක සැපයුමකින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. මේ එක් එක් බල්බයකින් පෙන්වන්නේ ජල මට්ටමයි. එක් එක් බල්බයේ සිට ජල ටැංකියට වයර් ඇද ගත යුතුයි. 

මෙහි සංවේදක (Sensors), එසේත් නැත්නම් ඉලෙක්ට්‍රෝඩ කොටස් සවි කළ යුත්තේ ජල ටැංකියේ. මේ සඳහා මා පීවීසී බටයක සිදුරු විද සමාන අන්තරවලින් වයර් සවි කළා. නිවාස වයරිං කිරීමට ගන්නා වයර් මේ සඳහා යොදා ගත්තා. එයට හේතුව සිහින් තඹ කම්බි මේ සඳහා යොදා ගැනීමේ දී ඔක්සයිඩ් බැඳී ඉක්මනින් දිරා යන නිසයි. 

මේ තියෙන්නේ එම කොටස ජල ටැංතියේ සවි කොට ඇති ආකාරයයි. මේ ඡායාරූපය ගනු ලැබුවේ මෙය සවි කිරිමෙන් බොහෝ කලකට පසු නිසා ඒවායේ ඉලෙක්ට්‍රෝඩවල ඔක්සයිඩ් බැඳී ඇති ආකාරය ඔබට පෙනෙනවා ඇති. උඩින්ම ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝඩයේ ඔක්සයිඩ් බැඳී නැත්තේ එය ජලයෙන් යට වී තිබෙන කාලය අඩු නිසයි. 

ඉලෙක්ට්‍රෝඩවල ඔක්සයිඩ් බැඳී ආකාරය මේ ඡායාරූපයෙන් හොඳින් බලා ගන්න පුළුවන්. මේ ආකාරයට දැඩිව ඔක්සයිඩ් බැඳුණු විට දර්ශකයේ බල්බවල දීප්තිය අඩු වෙනවා. මේ නිසා මාස 6 කට පමණ බොහෝ කලකට මේවා සූරා ඉවත් කරන්නට හැකි නම් වඩාත් හොඳයි. 

මෙය සාදා ගැනීමට මා අනුගමනය කළ ආකාරය රූප සටහනකින් මෙසේ දැක්විය හැකියි.

මෙය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මේ ආකාරයටයි. ජලය හරහා යම් ප්‍රතිරෝධයක් සහිතව විදුලිය ගමන් කරනවා. සරල ධාරාවේ ධන අග්‍රය ජල ටැංකියේ යටින්ම සවි කොට තිබෙනවා. එල්ඊඩී බල්බවලින් එන ඍණ සම්බන්ධතා සංවේදක ලෙස ජල ටැංකියේ පහළ සිට ඉහළට සවි කොට තිබෙනවා. ජල මට්ටම ටිකෙන් ටික පිරී පහළින්ම රතු පැහැයෙන් ඇති වයරයට සම්බන්ධ සංවේදකය ගිලී යත්ම ඒ හරහා විදුලිය ගමන් කොට ධන හා ඍණ එකිනෙක සම්බන්ධ වෙනවා. එවිට ඒ හරහා සවිකොට ඇති එල්ඊඩී බල්බය දැල්වෙනවා. මේ ආකාරයට ජලය ටිකෙන් ටික පිරී ඉහළට යද්දී අදාළ බල්බ දැල්වෙනවා. 

කෙසේ නමුත් ජලය උතුරා යාම වළක්වා ගන්නට නම් අප එලාම් පරිපථයක් ද මෙය සවි කළ යුතු වෙනවා. අපි එය සාදා ගන්නා ආකාරය බලමු.

මේ සඳහා අපට IRF540N ට්‍රාන්සිස්ටරයක්, 1 M ක ප්‍රතිරෝධකයක්, වෝල්ට් 12 බසරයක් අවශ්‍ය වෙනවා. පහත තිබෙන්නේ මේ පරිපථයයි.

මෙය පරිපථ පුවරුවට මා සවි කළේ මේ ආකාරයටයි.

මෙහි කොටස් පාස්සා ගත යුත්තේ මේ ආකාරයටයි. ට්‍රාන්සිස්ටරයේ Gate එක සහ Source එක සම්බන්ධ කරමින් 1M ප්‍රතිරෝධකට පාස්සා ගන්න. Gate එක සහ Source එක සම්බන්ධ වන තැනට වයර් එකක් පාස්සා ගන්න. මේ වයර් එක අප ඉහතින් සෑදූ ජල මට්ටම පෙන්වන පරිපථයේ ඉහළම ඇති වයර් එක සමග සම්බන්ධ කර පාස්සා ගත යුතු වෙනවා. ඊළඟට  Source එකට තවත් වයර් එකක් පාස්සා ගත යුතු වෙනවා. එය මෙයට බලය සපයන ( - ) අග්‍රය වෙනවා. ඊළඟට Drain එකට වයරයක් පාස්සා එහි අනෙක් කෙළවර බසරයේ ( - ) අග්‍රයට පාස්සා ගත යුතුයි. බසරයේ  (+) අග්‍රයට වයරයක් පාස්සා එය ජල මට්ටම පෙන්වන පරිපථයට බලය සපයන ( + ) අග්‍රය හා සම්බන්ධ කොට පාස්සා ගත යුතු වෙනවා. 

බසරයට සම්බන්ධ එක වයරයක්  මැදට ස්විචයක් දමන්නට මතක තබා ගන්න. එයට හේතුව ජල මට්ටම නියමිත මට්ටමට ළඟා වූ විට එලාම් එක නාද වන්නට පටන් ගන්නා නිසා එය නවතාලීම සඳහායි. නැවත ජලය පුරවන විට ස්විචය ක්‍රියාත්මක කළ යුතු වෙනවා. 

දැන් සියල්ල අවසන්. මා සෑදු ජල මට්ටම් දර්ශකයේ අවසන් පෙනුම මේ ආකාරයෙන් දිස් වෙනවා.

ජල ටැංකියට දැමිය යුතු කොටස එයට දමා එයට සම්බන්ධ කොට ඇති වයර් මේ පරිපථයේ නියමිත් ස්ථාන සමග සම්බන්ධ කොට විදුලිය සැපයීමෙන් මෙය ක්‍රියාතමක කරන්න පුළුවන්.

එවිට පහත පරිදි ජල මට්ටම පෙන්වනවා. 

එලාම් එක නාද වන්නේ මේ ආකාරයටයි