පුවත්පත්වලට ලිපි ලිවීම මාගේ විනෝදාංශයකි. මා ලියන ලිපි මගින් පාඨකයින් දැනුමක් ලබමින් ජීවිතයට යමක් එකතු කරගන්නේ නම් එය මාගේ සතුටකි. වේගයෙන් ඉදිරියට ඇදෙන තාක්ෂණික ලෝකයේ පුවත්පත් කියවන්නට තරම් විවේකයක් නොමැති අයවලුන් බොහෝය. තවකෙකු පුවත්පත් කියවන්නට කැමති නැත. අන්තර්ජාලයේ ද සිංහල බසින් සියලුම පුවත්පත් ඇති බැවින් තාක්ෂණයට ප්‍රිය කරන්නෝ පරිගණකයෙක් හෝ සිය ජංගම දුරකථනයෙන් ඒවා කියවති. එබැවින් මා ලියන ලිපි එවැනි පාඨක පිරිස් වෙත යොමු කරන්නට අදහස් කළ නිසා මෙවැනි බ්ලොග් අඩවියක් ගොඩනගන්නට සිතුවෙමි. මාගේ උත්සාහය කෙතරම් නම් සාර්ථකදැයි තීරණය වන්නේ ඔබගෙන් ලැබෙන ප්‍රතිචාර මතය. එබැවින් ඔබ මේ පිළිබඳ සිතන පතන දෑ මවෙත දන්වන්නට උනන්දුවන්නේ නම් එය මාගේ සතුටයි. ඔබ සැමට තෙරුවන් සරණයි!

Monday, August 25, 2025

ජුලියස් සීසර් සහ රුබිකන් නදිය: දෛවය තීරණය කළ මොහොත - Julius Caesar and the Rubicon River: The Moment That Decided Destiny

 


මෑතකදී, අභියාචනාධිකරණයේ සභාපති විනිසුරු සාලිය පීරිස් මහතා "රුබිකන් තරණය" යන සංකල්පය පිළිබඳව අදහස් දක්වමින්, එහි වැදගත්කම වත්මන් ශ්‍රී ලංකාවට අදාළ කළේය.

"අපි දැනටමත් රුබිකන් නදිය තරණය කරලා ඉවරයි. දැන් ඉස්සරහට යන්න විතරයි තියෙන්නෙ" යැයි ඔහු සඳහන් කළේය.

ඔහුගේ අර්ථකථනයට අනුව, මෙම තීරණාත්මක අවස්ථාවේදී ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දෙන අභියෝගවලට පිළියම් සෙවීම සඳහා අනාගතය දෙස බලා තීරණ ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. "අතීතය" යනු පැරණි ක්‍රමවේද සහ පුරුදු බවත්, "අනාගතය" යනු නීතියේ ආධිපත්‍යය තහවුරු වන, දූෂණයෙන් තොර, අලුත් සමාජයක් බවත් ඔහු වැඩිදුරටත් පැහැදිලි කළේය. "වසර 75ක් පුරා කරපු වැරදි නැවත සිදු කළොත් එය ජාතියක් ලෙස අප කරන විශාලතම මෝඩකම" බව අවධාරණය කළ විනිසුරු පීරිස් මහතා, ආපසු හැරී බැලීම වෙනුවට ඉදිරියට යාමේ අවශ්‍යතාව පෙන්වා දුන්නේය.

විනිසුරු පීරිස් මහතා මේ සඳහා උපමාවක් ලෙස භාවිත කළේ, වසර 2000කට වැඩි ඉතිහාසයක් ඇති "රුබිකන් තරණය" යන ප්‍රබල ප්‍රකාශයයි.


ඓතිහාසික පසුබිම: ජුලියස් සීසර් සහ රුබිකන් නදිය

"රුබිකන් තරණය" යන යෙදුම හුදෙක් ගඟක් තරණය කිරීමක් නොව, ආපසු හැරවිය නොහැකි, තීරණාත්මක පියවරක් ගැනීම සහ ඉන්පසුව ඇතිවන ප්‍රතිවිපාකවලට නිර්භීතව මුහුණ දීමට සූදානම් වීම හැඳින්වීමට යොදාගන්නා බලගතු උපමාත්මක ප්‍රකාශයකි. මෙම ප්‍රකාශය පිටුපස ඇත්තේ වසර 2000කට වැඩි කාලයක් පැරණි ඓතිහාසික සිදුවීමකි.

ක්‍රි.පූ. 49 දී, රුබිකන් නදිය රෝම ජනරජයේ ඉතාලි භූමිය සහ ජුලියස් සීසර්ගේ පාලනය යටතේ පැවති සිසල්පයින් ගෝල් (Cisalpine Gaul) ප්‍රාන්තය අතර දේශ සීමාව ලෙස පැවතුණි. රෝම නීතියට අනුව, සෙනෙට් සභාවේ අවසරයකින් තොරව කිසිදු සේනාධිපතියෙකුට තම හමුදාව සමඟ මෙම නදිය තරණය කර ඉතාලියට ඇතුළු වීම සපුරා තහනම් විය. එය රාජ්‍ය ද්‍රෝහී ක්‍රියාවක් සහ යුද ප්‍රකාශ කිරීමක් ලෙස සැලකිණි.

එහෙත්, ජුලියස් සීසර් සහ ඔහුගේ ප්‍රබල ප්‍රතිවාදියා වූ පොම්පේ (Pompey) අතර බල අරගලය උත්සන්න වීමත් සමඟ, සෙනෙට් සභාව සීසර්ට ඔහුගේ හමුදාව විසුරුවා හැර රෝමයට පැමිණෙන ලෙස නියෝග කළේය. මෙය තමාට එරෙහි දේශපාලන උගුලක් බව වටහාගත් සීසර්, ක්‍රි.පූ. 49 ජනවාරි 10 වන දින, සිය XIII වන බල ඇණිය සමඟ රුබිකන් නදිය තරණය කළේය.

මෙම ක්‍රියාව ආපසු හැරවිය නොහැකි තීරණයක් විය. ගඟ තරණය කිරීමත් සමඟම, ඔහු රෝම ජනරජයට එරෙහිව සිවිල් යුද්ධයක් ආරම්භ කළේය. ජනප්‍රවාදයට අනුව, ගඟ තරණය කිරීමට පෙර සීසර් "Alea iacta est" ("දාදු කැටය දමා අවසන්") යැයි පැවසූ බව සඳහන් වේ. එයින් අදහස් වූයේ තීරණය ගෙන අවසන් බවත්, ඉරණම විසඳන තෙක් සටන් කළ යුතු බවත්ය.

උපමාත්මක අර්ථය සහ වත්මන් අදාළත්වය

මෙම ඓතිහාසික සිදුවීම නිසා "රුබිකන් තරණය" යන්නට පහත සඳහන් උපමාත්මක අරුත් ලැබී ඇත:

  • ආපසු හැරවිය නොහැකි තීරණයක් ගැනීම: යම්කිසි ක්‍රියාවක් හෝ තීරණයක් ගත් පසු, නැවත පෙර තිබූ තත්ත්වයට යා නොහැකි අවස්ථාවක් හැඳින්වීමට මෙම යෙදුම භාවිත කරයි.

  • අභියෝගාත්මක සහ අවදානම් සහිත පියවරක් තැබීම: බරපතල ප්‍රතිවිපාක ඇතිවිය හැකි, එඩිතර සහ තීරණාත්මක පියවරක් ගැනීම.

  • පැහැදිලි සීමාවක් ඉක්මවා යාම: යම් නීතියක්, සම්ප්‍රදායක් හෝ සීමාවක් දැනුවත්වම බිඳ දමා නව මාවතකට පිවිසීම.


මෙම අර්ථකථනයෙන් පැහැදිලි වන්නේ, "රුබිකන් තරණය" යන සංකල්පය, දේශපාලනික, ආර්ථිකමය හෝ පුද්ගලික ජීවිතයේ වේවා, ඕනෑම තීරණාත්මක මොහොතක අපට මුහුණ දීමට සිදුවන නොවැළැක්විය හැකි තත්ත්වයන් සහ ඒවාට සූදානම් වීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිබඳව පුළුල් අවබෝධයක් ලබා දෙන බවයි. එය ආපසු හැරී බැලීම වෙනුවට ඉදිරියට යාමට අපට උනන්දු කරවයි.

Friday, August 22, 2025

අදටත් වඩා හොඳ හෙටක් හිමි ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරය - Sri Lanka's Tourism: A Journey to a Better Tomorrow

'චරිතාපදානය' යන යෙදුම නිවැරදිද? භාෂාමය විමසුමක්





නූතන සිංහල භාෂා ව්‍යවහාරය තුළ 'Biography' හෙවත් පුද්ගලයෙකුගේ ජීවන විස්තරය හැඳින්වීම සඳහා "චරිතාපදානය" යන වචනය බහුලව භාවිත වේ. සාහිත්‍ය කෘති, පුවත්පත් ලිපි මෙන්ම ශාස්ත්‍රීය කතිකාවතේදී ද අපට නිරන්තරයෙන් මෙම වචනය හමු වේ. එහෙත්, මෙම වචනයේ නිරවද්‍යතාව සහ යෝග්‍යතාව පිළිබඳව භාෂා විශාරදයන් අතර පවතින්නේ විවාදාත්මක මතයකි. "චරිතාපදානය" යනු සැබවින්ම නිවැරදි යෙදුමක් ද, නැතහොත් එය භාෂාමය දෝෂයක් ද යන්න විමසා බැලීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.

වචනයේ මූලාරම්භය සහ නිරුක්තිය

"චරිතාපදානය" යන සමාස පදය "චරිත" සහ "අපදාන" යන වචන දෙකෙහි එකතුවෙන් නිර්මාණය වී ඇත. මෙහි 'චරිත' යන්නෙන් පැවැත්ම, හැසිරීම හෝ ජීවන වෘත්තාන්තය වැනි අරුත් ගෙන දේ. ගැටලුවේ කේන්ද්‍රය වන්නේ 'අපදාන' යන දෙවන පදයයි.

'අපදාන' යනු පාලි භාෂාවෙන් සිංහලයට පැමිණි, ඉතා ගැඹුරු සහ විශේෂිත අර්ථයක් ගැබ් වූ වචනයකි. ත්‍රිපිටකයේ ඛුද්දක නිකායට අයත් "අපදාන පාලි" නම් වූ වෙනම ග්‍රන්ථයක්ම මේ සඳහා වෙන්ව පවතී. පාලි සාහිත්‍යයට අනුව 'අපදාන' යනු සාමාන්‍ය ජීවන කතාවක් නොවේ. බුදුවරයෙකු, පසේ බුදුවරයෙකු හෝ මහ රහතන් වහන්සේ නමකගේ සසර ගමනේදී, විශේෂයෙන්ම පූර්ව ආත්ම භාවයන්හිදී කරන ලද වීර ක්‍රියා, පුණ්‍ය කර්ම සහ ඒවායේ ආනිසංසයෙන් උතුම් තත්ත්වයකට පත් වූ ආකාරය වර්ණනාත්මකව විස්තර කරන උදාර කතා වස්තුවකි. එය හුදු ජීවන තොරතුරු වාර්තාවක් නොව, ආධ්‍යාත්මික විමුක්තිය සඳහා හේතු වූ ගුණාංග සහ ක්‍රියාවන් පිළිබඳ විවරණයකි.

නූතන භාවිතයේ ඇති නොගැළපීම

භාෂාමය ගැටලුව පැන නගින්නේ, ඉහත දැක්වූ උදාරතර, ආගමික සහ විමුක්තිගාමී අර්ථය සහිත 'අපදාන' යන පදය, ඕනෑම සාමාන්‍ය, ලෞකික පුද්ගලයෙකුගේ ජීවන වෘත්තාන්තය හැඳින්වීමට යොදා ගැනීමත් සමඟය. දේශපාලනඥයෙකු, කලාකරුවෙකු, ක්‍රීඩකයෙකු හෝ වෙනත් ඕනෑම ක්ෂේත්‍රයක පුද්ගලයෙකුගේ ජීවිතයේ සිදුවීම් මාලාව විස්තර කිරීමට 'අපදාන' යන වචනය යෙදීම, එම වචනයේ මූලික අර්ථයට පටහැනි වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ගුණ සමුදාය සහ පූර්ව චරිතය විස්තර කිරීම "බුද්ධාපදානය" ලෙස හැඳින්වීම සම්පූර්ණයෙන්ම නිවැරදිය. එහෙත්, එම ආකෘතිය සාමාන්‍ය පුද්ගලයන් සඳහා යෙදීම වචනයේ අර්ථය හෑල්ලුවට ලක් කිරීමක් ලෙස ඇතැම් විද්වත්හු පෙන්වා දෙති.

නිවැරදි විකල්පය: "චරිත කතාව"

'Biography' යන ඉංග්‍රීසි වචනයට වඩාත් ගැළපෙන, නිරවද්‍ය සහ සරල සිංහල යෙදුම ලෙස භාෂා විශාරදයන් යෝජනා කරන්නේ "චරිත කතාව" යන්නයි. මෙම යෙදුම මගින් කිසිදු සැඟවුණු අර්ථයකින් තොරව, පුද්ගලයෙකුගේ ජීවන වෘත්තාන්තය යන්න සෘජුවම ප්‍රකාශ වේ. එය කිසිදු ආගමික හෝ උදාරතර අර්ථයකට සීමා නොවන බැවින්, ඕනෑම පුද්ගලයෙකුගේ ජීවන විස්තරයක් සඳහා නිර්භයව භාවිත කළ හැකිය.

භාෂාවේ විකාශනය සහ පොදු සම්මුතිය

මෙහිදී සැලකිල්ලට ගත යුතු අනෙක් කරුණ නම්, භාෂාව යනු නිරන්තරයෙන් විකාශනය වන, ගතික දෙයක් බවයි. ඇතැම් විට නිරුක්ති විද්‍යාත්මකව දෝෂ සහිත වුවද, යම් වචනයක් සමාජයේ බහුල භාවිතය නිසා කාලයත් සමඟ ස්ථාවර විය හැකිය. මෙය 'අර්ථ විපර්යාසය' (Semantic Change) නම් භාෂා විද්‍යාත්මක සංසිද්ධියයි. "චරිතාපදානය" යන වචනයට ද අද සිදුව ඇත්තේ මෙයයි. එහි මූලික අර්ථය කුමක් වුවද, නූතන සමාජය එය 'Biography' යන්නට සමාන පදයක් ලෙස පිළිගෙන අවසන්ය.

නිගමනය

සමස්තයක් ලෙස ගත් විට, ශාස්ත්‍රීය සහ නිරුක්ති විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටිකෝණයකින් "චරිතාපදානය" යනු සාමාන්‍ය පුද්ගල චරිත විස්තර කිරීම සඳහා යොදන දෝෂ සහිත යෙදුමකි. එහි නිවැරදි සහ සුදුසු භාවිතය විය යුත්තේ "චරිත කතාව" යන්නයි. කෙසේ වෙතත්, පොදු ජන ව්‍යවහාරය තුළ "චරිතාපදානය" යන වචනය ස්ථාවර වී ඇති බැවින්, එය වැරදි යැයි බැහැර කිරීම ද ප්‍රායෝගික නොවිය හැකිය. එහෙත්, භාෂාවේ නිරවද්‍යතාව සහ වචනවල ගැඹුරු අරුත් පිළිබඳව දැනුවත් වීම සහ හැකි සෑම විටම නිවැරදි යෙදුම් භාවිත කිරීමට උත්සාහ කිරීම භාෂාවේ අනාගත පැවැත්මට අත්‍යවශ්‍ය වේ.

Wednesday, August 13, 2025

ගෙවල් ගිනි තැබූ ‘ශාපලත් සිතුවමේ’ සැඟවුණු අබිරහස - The Hidden Mystery of the 'Cursed Painting' That Burnt Down Houses




කලාව යනු මිනිස් සිත සනසන මාධ්‍යයකි. එහෙත්, නිවසක සෞන්දර්යය වඩවන සිතුවමක්, එම නිවසටම ගිනි තබන ශාපයක් රැගෙන එන්නේ යැයි ඔබ මොහොතකට හෝ සිතනවාද? 1980 දශකයේ එංගලන්තයම භීතියෙන් සලිත කළ, "අඬන ළමයාගේ සිතුවම" (The Crying Boy) පිටුපස ඇති කතාව එබඳුය. නිවෙස් පිටින් ගිනිබත් වුවද, කිසිදු හානියක් නොවී බිත්තියේ රැඳී තිබූ මේ අද්භූත සිතුවම, ශාපයක්ද, නැතහොත් හුදු මාධ්‍ය සංදර්ශනයක් පමණක්ද?

ශාපයේ ආරම්භය

මේ සියල්ල ඇරඹුණේ 1985 සැප්තැම්බර් 4 වන දා, බ්‍රිතාන්‍යයේ "The Sun" ටැබ්ලොයිඩ් පුවත්පතේ පළ වූ ලිපියක් සමඟිනි. ගින්නකින් සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ වූ නිවසක සුන්බුන් අතර, කිසිදු හානියක් නොවූ "අඬන ළමයාගේ සිතුවමක්" තමන්ට හමු වූ බව ගිනි නිවන නිලධාරියෙකු පවසා තිබුණි. ඔහු තවදුරටත් කියා සිටියේ, තමන් රාජකාරි කළ ගිනි අනතුරු කිහිපයකදීම මෙම සිතුවම පමණක් ගින්නෙන් බේරී තිබෙනු දුටු බවයි.

මෙම පුවතත් සමඟ රට පුරා ගින්දර මෙන් පැතිර ගියේ භීතියකි. තමන්ගේ නිවෙස්වල දශක ගණනාවක් තිස්සේ එල්ලා තිබූ මෙම සිතුවම, ගිනි අනතුරු කැඳවන ශාපලත් වස්තුවක් බවට ජනතාව විශ්වාස කරන්නට වූහ. රට පුරා මිනිසුන් දහස් ගණනින් තම නිවෙස්වල තිබූ මෙම සිතුවම් පිටපත් ඉවත් කිරීමට පටන් ගත්හ.

තත්ත්වය තවත් උණුසුම් කරමින්, "The Sun" පුවත්පත පාඨකයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ, තමන් සතු "ශාපලත්" සිතුවම් ඔවුන් වෙත එවන ලෙසයි. ලැබුණු සිතුවම් දහස් ගණනක්, හැලොවීන් දිනකදී එම පුවත්පත් කාර්යාලය ඉදිරිපිට දැවැන්ත ගිනි කන්දක් ලෙස ගොඩ ගසා පුළුස්සා දැමුවේ, මේ අද්භූත කතාවේ උච්චතම අවස්ථාව සනිටුහන් කරමිනි.

සිතුවම පිටුපස කතාව

මෙම කුප්‍රකට සිතුවමේ නිර්මාණකරුවා ඉතාලි ජාතික චිත්‍ර ශිල්පී බෲනෝ අමාඩියෝ ය. ඔහු "ජියෝවානි බ්‍රැගොලින්" යන අන්වර්ථ නාමයෙන් මෙම සිතුවම් අලෙවි කළේය. 1950 දශකයේදී, දෙවන ලෝක යුද්ධයේ කටුක අත්දැකීම්වලින් පීඩා විඳි දරුවන්ගේ දුක සංකේතවත් කරමින්, ඔහු අඬන ළමුන්ගේ සිතුවම් මාලාවක්ම නිර්මාණය කළේය. පසුකාලීනව, මෙම සිතුවම්වල පිටපත් লক্ষ ගණනින් මුද්‍රණය කර ලොව පුරා, විශේෂයෙන්ම එක්සත් රාජධානියේ, ඉතා අඩු මිලට අලෙවි කෙරිණි.

ශාපය පිටුපස විද්‍යාව

"අඬන ළමයාගේ" ශාපය පිළිබඳ භීතිය පැතිර යද්දී, ඇතැම් විචාරකයින් සහ විශේෂඥයින් මෙහි තාර්කික පැතිකඩ සොයා බැලීය. ඔවුන්ගේ පරීක්ෂණවලින් හෙළි වූයේ මෙය ශාපයකට වඩා, සරල විද්‍යාත්මක හේතු කිහිපයක ප්‍රතිඵලයක් බවයි.

  • ගිනි ප්‍රතිරෝධී බව: මෙම සිතුවම් මුද්‍රණය කර තිබුණේ අධි-සම්පීඩිත ලෑලි (compressed board) මතය. එමෙන්ම, ඒවායේ මතුපිට ගිනි ප්‍රතිරෝධී වාර්නිෂ් තට්ටුවක් ආලේප කර තිබුණි. මේ නිසා, සාමාන්‍ය ගෘහ භාණ්ඩ සහ බිත්ති සැරසිලිවලට වඩා ගින්නට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවක් ඒවාට තිබුණි.

  • ගින්නෙන් බේරෙන ආකාරය: ගින්නක් ඇති වූ විට, සිතුවම බිත්තියේ රඳවා ඇති නූල හෝ ඇණය මුලින්ම ගිනි ගනී. එවිට සිතුවම, එහි මුහුණත පහළට සිටින සේ බිම පතිත වේ. මේ හේතුවෙන්, සිතුවමේ රූපයට සෘජු ගිනිදැල්වලින් සිදුවන හානිය අවම විය.

කෙසේ වෙතත්, මෙම තාර්කික පැහැදිලි කිරීම්වලට වඩා ජනතාව වැළඳ ගත්තේ ශාපය පිළිබඳ මිථ්‍යාවයි. අදටත්, "The Crying Boy" යනු කලාව සහ නාගරික පුරාවෘත්ත අතර ඇති අපූරු සම්බන්ධය පිළිබඳ කදිම නිදසුනකි. එය, මාධ්‍යයකට සමාජයක් තුළ කෙතරම් ප්‍රබල බලපෑමක් කළ හැකිද යන්නටත්, මිනිස් මනසේ භීතිය සහ විශ්වාසය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිළිබඳවත් කියාපාන කතාවක් ලෙස ඉතිහාසයට එක්වී ඇත.